Paul Bonga Bonga

Paul Bonga Bonga – “Blanchette”, een voorbeeld voor een ganse generatie.

De voorbije jaren konden de Rouches rekenen op een groot aantal voetballers van Afrikaanse herkomst. Denken we maar onder andere aan Paul José Mpoku, Fai Collins, Christian Luyindama, Ali Lukunku, Mohamed Sarr, Mbaye Leye, Joseph Yobo, of George Blay. Het pad werd echter geëffend in 1957 met de komst van de Congolees Paul Bonga Bonga. De immense talentvolle middenvelder zou in totaal 100 officiële wedstrijden voor Standard spelen, en de motor zijn achter de titels begin jaren zestig.

Paul werd geboren op 25 april 1933 in Ebonda – met de Belgische nationaliteit – waar vader Bonga Bonga een fabriek opstartte in palmolie. Eens goed en wel geboren liep de missie echter af en trok de familie  terug naar Léopoldville, waar de jonge Paul op 6-jarige leeftijd ingeschreven werd aan de Ecole Saint-Pierre. « Zoals alle jongeren was ik toen al gebeten door het voetbal. Voetbal betekende voor mij op dat moment niet meer dan op blote voeten achter een rond object lopen, wat veelal niet meer was dan een propje papier », glimlacht Paul. « Tot ‘s avonds laat speelden we onderlinge partijtjes, met spelregels die dikwijls ver stonden van het oorspronkelijke voetbal in Engeland. Niettemin was het voor ons het ideale tijdverblijf.»

En dat de jonge kon ‘ballen’ werd wel snel duidelijk. Dankzij zijn knappe prestaties bij het schoolelftal, genoot de centrale middenvelder al snel van een reputatie. Op 16-jarige leeftijd mocht hij dan ook al zijn debuut maken voor het eerste elftal van de schoolploeg. Een debuut dat hij zou tekenen met een hattrick. De kentering kwam er echter in 1952 toen zijn schoolplicht er op zat, en hij niet langer aangesloten kon blijven bij de schoolploeg. Verschillende clubs uit Léopoldville stonden echter te popelen om het grote talent binnen te halen. Uiteindelijkt valt de keuze van Paul op Union. Het Union van “Les Bottés”, de competitie waar voetbal gespeeld werd met schoenen, iets wat Bonga Bonga tot die tijd nooit deed. Maar zijn technische baggage was van zo’n niveau dat hij die overstap in een handomdraai maakt. Tot in 1954 leidde hij zijn elftal tot ongeziene prestaties.

En dat ging bij nog betere ploegen niet ongezien. Het befaamde Daring Club draaide in 1954 juist een belangrijke pagina om. Het had net de titel gemist tegen de aartsrivaal en besloot om de oude garde te vervangen door jonge hongerige wolven. En zo maakt de 21-jarige Bonga Bonga de overstap naar de eerste divisie met Daring Club. En dat het goed was, is weer een open deur intrappen. De talentvolle Congolees regeerde in de competitie en zorgde ervoor dat zijn nieuwe ploeg twee titels zou winnen in de drie jaar dat hij er actief was.

Inmiddels oversteeg zijn bekendheid het lokale Léopoldville, mede door zijn plaats bij de provinciale selecties. Die selectie met ondermeer Mokuna (later de eerste Afrikaanse voetballer in België, bij AA Gent), nam het in de hoofdstad op tegen Belgische ploegen zoals Beerschot (1953), Standard (1954) en Union Saint-Gilloise (1955). Enkele jaren later, in 1957, wordt de selectie uitgenodigd naar België waar ze een tournee maken met wedstrijden tegen ondermeer Standard. Wedstrijden die steeds kunnen rekenen op een enorm grote belangstelling van de lokale supporters. « De mensen kwamen van overal om ons aan het werk te zien. Sommigen hadden nog nooit een zwarte in levenden lijve gezien, ze stonden met open mond te kijken. De stadions zaten barstensvol, er werden stoelen geplaatst naast de zijlijn, in de neutrale zone. Allemaal kwamen ze naar ons kijken.»

Die wedstrijd tegen de Rouches wordt het kantelmoment in de carrière van Bonga Bonga. Alhoewel hij slechts 45 minuten speelt, betovert hij de 20.000 Standardfans met zijn fluwelen baltoets en stevige linker. De wedstrijd eindigt op een 2:2 gelijkspel. Onder leiding van coach André Riou speelden die avond Toussaint Nicolay, Henri Thellin, Maurice Bolsée, Gilbert Marnette, André ‘Popeye’ Piters, Joseph Givard, Etienne Moens, Jean Jadot, alsook de twee spelers uit onze Hall of Fame, kapitein Jean Mathonet en Denis Houf. Roger Petit zag dat het goed was, en onderhandelingen zouden uiteindelijk leiden naar een volwaardige transfer van Bonga Bonga bij de Rouches.

Het leidde tot ongeziene taferelen in Léopoldville toen het nieuws van zijn transfer bekend geraakte. Maar ook in Luik konden ze niet wachten om hun nieuwe zwarte parel in de armen te sluiten. Op 23 september 1957 is het dan uiteindelijk zo ver wanneer hij na een 22 uur durende trip landt in Melsbroek. Algemeen Secretaris Roger Petit wacht zijn nieuwe prodégé op om daarna onmiddellijk per helicopter door te vliegen naar Bierset. Duizenden fans riepen en zongen hun vreugde uit toen ze hun nieuwe nummer 10 de vertrekhal zagen inkomen. Ook de club was vertegenwoordigd en kapitein Mathonet, Henri Thellin en Toussaint Nicolay overhandigden hem bloemen ter verwelkoming. Het grote talent zou zich snel bij het elftal vervoegen, want een dag later stond een oefenmatch geprogrammeerd tegen het legendarisch Racing Club de Paris.

Die wedstrijd tegen Parijs was de eerste ‘nocturne’ in de geschiedenis van de Rouches. Voor het eerste werd namelijk ‘s avonds gevoetbald onder kunstlicht. Een heuglijke wedstrijd zou het echter niet worden. De Rouches worden zonder enige discussie huiswaarts gestuurd met een droge 0:5 nederlaag. Het debuut van Bonga Bonga ging echter niet ongemerkt voorbij. Alle kranten schreven lovend over zijn eerste 45 minuten als Rouche. En dat ondanks een lange reis de dag voordien. Met het aanbreken van de winter wordt het voor Bonga Bonga een harde ontmoeting met de Europese winter en de bijhorende slechte velden. De club neemt het zekere voor het onzekere en laat Bonga Bonga rustig wennen aan het Europese voetbal tot dat het volgende seizoen begint.

Niettemin kan hij dat eerste seizoen wel al een eerste kampioenstitel toevoegen aan zijn collectie want de Rouches daveren door de competitie heen en winnen onder leiding van coach André Riou hun eerste titel in eerste divisie in 1958! In 1960-1961 en 1962-1963 herhaalt Bonga Bonga die prestatie maar ligt dan zelf wel aan de basis van het succes bij de Rouches.  Met de volwaardige integratie van de creatieve middenvelder loopt het dan ook bijzonder vlot offensief. De komst van ‘Bopaul‘ als verdedigende middenvelder zorgt voor een beter evenwicht vooraan waardoor spelers als Roger Claessen, Istvan Sztani, Marcel Paeschen en Popeye Piters zich offensief kunnen uitleven. Qua speelstijl valt hij wellicht nog het meest te vergelijken met N’Golo Kanté bij de huidige generatie aan spelers. Iemand die in het teken speelde van Denis Houf, tussen de lijnen opereerde, maar zo veel meer in zijn mars had dat hij geregeld de neus aan het venster kwam steken.

‘Blanchette’, zoals hij ook wel vaak genoemd werd, voelde zich in zijn sas in het Luikse en gebruikte de Europese campagnes van de Rouches om zich ook aan de rest van Europa te tonen. In de allereerste Europese wedstrijd van Standard staat hij zelfs aan het kanon tegen het Schotse Heart of Midlothian (nvdr. 5:1 winst). Het is in die wedstrijden dat hij de harten verovert van de Standard fans. Ook in de daaropvolgende matchen toont hij zijn pure klasse. Met knalprestaties tegen ondermeer Glasgow Rangers en Real Madrid werd hij ook door de Europese kenners opgemerkt en erkend. Zo werd hij door World Soccer Magazine als eerste Afrikaanse speler opgenomen in hun wereldelftal van het jaar. Met Puskas en Pelé was hij alvast in prima gezelschap. Met de onafhankelijkheid van Congo, krijgt hij in juni 1960 de Congolese nationaliteit.

In 1962 loopt hij de Gouden Schoen mis met enkele punten ten voordele van Paul Van Himst. « De Anderlechtenaar bevestigde me later persoonlijk dat ik die titel meer dan wie ook verdiende. Maar Paul kon rekenen op een groot aantal journalisten die Anderlecht in hun hart droegen, en voor wie de titel naar de aartsrivaal uit Luik heel moeilijk lag.» Een trend die zich nog vele jaren zou doorzetten.

Na het behalen van de derde titel beslist grote man Roger Petit om zijn ploeg een nieuw elan te geven. Alle dertigplussers werden vervangen, en zo moest ook Paul Bonga, na exact 100 officiële wedstrijden, op zoek naar een nieuwe club. « Het blijft een grote ontgoocheling omdat ik me super goed voelde binnen de club en aan mijn beste jaren als speler bezig was en duidelijk een belangrijke schakel was binnen de club. Gelukkig kon ik net voor het beëindigen van de transferperiode met Sporting Charleroi een nieuwe uitdaging vinden. Hun voorzitter was er op gebrand om zijn club naar de eerste afdeling te nemen, iets wat ons ook lukte. »

De verplaatsingen tussen zijn nieuwe domicilie in Brussel en Charleroi begonnen echter door te wegen, en na 5 seizoenen nam hij afscheid van de Carolo’s. Dankzij een vriend kon hij al snel aan de slag bij Tubeke als speler-trainer. « Ik was de eerste Congolees die actief was als trainer in Belgie, en dat maakte me wel bijzonder fier. Ondanks dat ik met mijn ploeg dat eerste seizoen de titel binnen haalde, besloot ik wel om het voetbal even vaarwel te zeggen. »

Wat volgde was een lange reis met ervaringen in de politieke- en zakenwereld, met opnieuw het ene succes na het andere. Begin deze eeuw keerde ‘Bopaul’ nog eens terug naar zijn Sclessin om de aftrap te geven van een wedstrijd, en een loge te openen in zijn naam.

(c) Marc Coudijzer – April 2020

Geboorte: 25 april 1933, in Ebonda
Nationaliteit: Democratische Republiek Congo
Positie: Middenvelder
Aangesloten bij Standard: 16 juli 1957 – 14 juli 1963
Trofeeën met Standard: 3x Belgisch kampioen (1958, 1961, 1963)